Είναι περίοδος για έναρξη επιχείρησης όταν η ύφεση μαστίζει την αγορά; Η απάντηση εξαρτάται από την οπτική γωνία του καθενός.
Α. Ο κίνδυνος
Οι γονείς μας είχαν ιεραρχήσει την επαγγελματική σιγουριά περίπου ως εξής: Το πιο σίγουρο ήταν η απασχόληση στο Δημόσιο. Λιγότερο σίγουρη, αλλά αρκετά ασφαλής, ήταν η απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα ως μισθωτός (υπάλληλος, στέλεχος κ.λπ). Κίνδυνο διέτρεχαν τα ελεύθερα επαγγέλματα και μεγαλύτερο ρίσκο οι επιχειρήσεις. Δεν είχαν άδικο. Αλλά στη δική τους εποχή. Διότι σήμερα η πρόσληψη στο Δημόσιο είναι δύσκολη και ο ιδιωτικός τομέας δεν εξασφαλίζει τη σιγουριά που ένιωθε ο μισθωτός κάποτε.
Οι γονείς μας έλεγαν ότι ο επιχειρηματίας έχει το άγχος, ενώ ο μισθωτός κάθε μήνα θα πάρει το μισθό του. Σήμερα, δεν ξέρει ο υπάλληλος αν τον επόμενο μήνα θα πάρει το μισθό του. Κάποτε έπιαναν δουλειά σε μια επιχείρηση νέοι και έπαιρναν σύνταξη από την ίδια εταιρεία. Σήμερα δεν ξέρεις αν θα έχεις δουλειά αύριο και το κυριότερο αν θα βρεις δουλειά κάπου αλλού μετά την απόλυση.
Και αν αυτό συμβεί ενώ είσαι σε μια ηλικία 25-35 ετών, αντιμετωπίζεται σχετικά πιο εύκολα. Αν σε απολύσουν στα 45 ή στα 55 και έχεις να θρέψεις μια οικογένεια και να σπουδάζεις παιδιά, τα πράγματα είναι αρκετά πιο δύσκολα. Σε περίοδο ύφεσης, η εύρεση εργασίας σε αυτές τις ηλικίες -ειδικά στην ελληνική αγορά- είναι πιο δύσκολη.
Συνεπώς, η έννοια του κινδύνου σε σχέση με τη μισθωτή εργασία έχει πλέον αλλάξει. Από την άλλη, ο ελεύθερος επαγγελματίας ή ο επιχειρηματίας έχει μάθει να ζει με την αγωνία, την αναζήτηση εσόδων. Έχει μάθει και πρέπει να μάθει να επιβιώνει και σε δύσκολες συνθήκες. Εξάλλου. ας έκανε «λίπος» από τις καλές εποχές, για να έχει να «καίει» στις μίζερες. Αν δεν έκανε, ας πρόσεχε!
Β. Τα κέρδη
Περνάμε στη δεύτερη παράμετρο: το κέρδος. Κατά μέσο όρο, οι επιχειρηματίες και οι ελεύθεροι επαγγελματίες κερδίζουν περισσότερα από ό,τι ένας μέσος μισθωτός. Αυτό είναι απολύτως λογικό, διότι με τον τρόπο αυτό, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες ανταμείβονται για το ρίσκο που αναλαμβάνουν.
Πρόκειται για μία βασική αρχή στη θεωρία των επενδύσεων που διατύπωσε μαθηματικά ο Μάρκοβιτς: Η αναμενόμενη απόδοση μιας επένδυσης είναι ανάλογη του ρίσκου που αναλαμβάνουμε. Δηλαδή όσο πιο πολύ ρισκάρουμε, τόσο μεγαλύτερη είναι η απόδοση που θα πρέπει να προσδοκάμε. Βέβαια, δεν σημαίνει ότι όποτε αναλαμβάνουμε μεγάλο κίνδυνο θα πρέπει να κερδίζουμε αναλόγως. Πάντα μιλάμε για αναμενόμενες αποδόσεις σε σχέση με τον κίνδυνο.
Ας δούμε, για παράδειγμα, τις επενδύσεις στο Χρηματιστήριο. Οι επενδύσεις σε μετοχές μακροπρόθεσμα αποδίδουν περισσότερο από ό,τι οι σίγουρες καταθέσεις. Πόσοι όμως έχασαν περιουσίες στο Χρηματιστήριο; Ωστόσο, κανένας δεν έκανε περιουσία με τις καταθέσεις. Μπορεί να διατήρησε την περιουσία, αλλά δεν τη δημιούργησε. Αντίθετα, από το Χρηματιστήριο έχουν δημιουργηθεί περιουσίες.
Γ. Η απόφαση
Η στροφή στην επιχειρηματικότητα δεν πρέπει να αποτελεί λύση ανάγκης ή, ακόμα χειρότερα, απόφαση απελπισίας. Θα πρέπει να υπάρχει στην άκρη του μυαλού μας ως εναλλακτική λύση. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι γεννημένοι επιχειρηματίες, όπως δεν έχουμε γεννηθεί όλοι για να είμαστε υπάλληλοι.
Σημαντικά να γνωρίζεις για μια νέα επιχείρηση:
- Η πιθανότητα επιτυχίας μιας νέας επιχειρηματικής ιδέας είναι περίπου 10%.
- Έφτιαξες την επιχείρηση και δεν πάει καλά. Τι κάνεις; Γιατί δεν πάει καλά; Αναβαθμίζω ή αλλάζω το προϊόν μου και διευρύνω τις αγορές μου (π.χ. κοιτάζω και αγορές του εξωτερικού). Αν σκέφτεσαι έτσι, γίνε επιχειρηματίας.
- Κι αν συνεχίζει η επιχείρηση να πάει χάλια; Ο καλός επιχειρηματίας αγαπάει και στηρίζει την ιδέα του. Όσο εύκολα αγαπάει την ιδέα του, τόσο εύκολα παίρνει την απόφαση να την εγκαταλείψει εγκαίρως, προτού χαθούν και τα τελευταία χρήματά που διαθέτει. Ο επιχειρηματίας ξέρει να ανοίγει επιχείρηση τη σωστή στιγμή, αλλά και να την κλείνει. Όχι για να περάσει την υπόλοιπη ζωή ως συνταξιούχος του ΤΕΒΕ, αλλά για να ανοίξει κάτι νέο. Με λίγα λόγια, το έγκαιρο «λουκέτο» είναι επιχειρηματική κίνηση. Το καθυστερημένο «λουκέτο» είναι καταστροφή.
Ρίσκο
Είναι γνωστό πως η τόλμη για την ανάληψη επιχειρηματικού ρίσκου και οι δεξιότητες για άμεσες αντιδράσεις είναι τα βασικά όπλα που πρέπει να διαθέτουν οι επιχειρηματίες σήμερα προκειμένου να οδηγήσουν τις επιχειρήσεις τους στην ανάπτυξη. Ο επιχειρηματίας όχι μόνο δεν πρέπει να φοβάται την αλλαγή αλλά την επιδιώκει. Πρέπει να μπορεί να την εκμεταλλευτεί και την μετατρέψει σε νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες, επαναστατικό μάρκετινγκ, ανανεωμένες διαδικασίες. Η επιχειρηματικότητα είναι συνυφασμένη με το ρίσκο και εξοικειωμένη με την αποτυχία.
Ο επιτυχημένος επιχειρηματίας χωρίς ρίσκο δεν έχει γεννηθεί ακόμη
Ας ξεκινήσουμε από έναν κανόνα χωρίς εξαιρέσεις. Δεν υπάρχει επιτυχημένος επιχειρηματίας χωρίς ρίσκο. Εάν ο JeffBezos προσπαθούσε να κτίσει την Amazon χωρίς να αφήσει την τότε εργασία του, η πιο πιθανή έκβαση σήμερα θα ήταν η εξής: ο Bezos να είναι ακόμη υπάλληλος και κάποια άλλη εταιρεία Amazon να πουλά γκότζι μπέρι Αμαζονίου.
Ρίσκο υπάρχει φυσικά και σε κάθε επιχειρηματική κίνηση, και σε κάθε απόφαση. Προσλάβατε υπάλληλο; Υπάρχει ρίσκο. Επιλέξατε στρατηγική marketing; Παρομοίως. Ωστόσο, οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες δεν παίρνουν απλά ρίσκα. Παίρνουν υπολογισμένα ρίσκα. Ας δούμε κάποια από αυτά.
Προσπαθήστε να προσφέρετε μία οικογένεια προϊόντων ή υπηρεσιών από το να ρισκάρετε ψάχνοντας το “μεγάλο hit”. Βλέπετε, ακόμη και αν το βρείτε, χωρίς follow-up, αποκλείεται να κρατηθείτε μπροστά από τους ανταγωνιστές σας για καιρό, όπως ανακάλυψε, ιδιαίτερα οδυνηρά, η Nokia.
Το καράβι είναι τόσο καλό όσο το πλήρωμά του
Ναι, είναι ρίσκο να προσλάβετε κάποιον από το “υψηλότερο ράφι” της αγοράς, με την οικονομική αιμορραγία που αυτό είναι πιθανόν να σας προκαλέσει. Όμως, σας έχω νέα: είναι μεγαλύτερο ρίσκο να προσλαμβάνετε μέλη του στενού ή ευρύτερου οικογενειακού σας κύκλου ή απλά και μόνο juniors.
Με τους συγγενείς διατρέχετε τον κίνδυνο, πέρα από το πιθανό incompetence, να δημιουργήσετε βαθιές οικογενειακές έριδες, ενώ με junior στελέχη, θα κάνετε εσείς πάλι σχεδόν όλη τη δουλειά, περιμένοντας εάν ο junior θα βγει διαμάντι (που αν βγει, είναι πολύ πιθανόν να σας εγκαταλείψει σύντομα).
Χρηματοδότηση; Όχι, ευχαριστώ!
Μπορεί να σας φαίνεται παράξενο, αλλά ένα από τα μεγαλύτερα ρίσκα – παγίδες που μπορείτε να πάρετε είναι η υπερβολική εξωτερική χρηματοδότηση. Ο δανεισμός είτε από υποψηφίους επενδυτές είτε από τράπεζες πρέπει να γίνεται πάντοτε με μέτρο και μόνο για την επιτάχυνση της ανάπτυξής σας. Αναπτυχθείτε από μέσα!
English 
Greek